Vit røra okkum ov lítið, hóast vit vita, hvussu gott tað er, og hvussu góð kenslan er aftaná at vit hava rørt okkum.
Vit vita, at tá vit eru fysisk aktiv, so styrkja vit vøddar, beinagrind og liðir. Vit vita, at við at røra okkum javnan, halda vit kroppin sunnan og góðan. Vit vita, at tað ger okkum glað.
Hóast hetta, er ofta trupult at ”koma avstað”, og nógv tey flestu, børn, ung, tilkomin og eldri í Føroyum, røra seg ov lítið.
Í 2018 kom Sundhedsstyrelsen við eini lýsing av trupulleikanum við inaktiviteti í Danmark.
Har rokna tey seg fram til, at tað kostar danska samfelagnum áleið 5.3 milliardir árliga í beinleiðis útreiðslum til ”behandling og pleje”, og 12 milliardir árliga í ”tabt produktion”, umframt trýst á sjúkrahúsverkið uppá ymsar mátar (sí talvu).
Í Danmark búgva uml. 100 ferðir so nógv fólk sum í Føroyum, so tað svarar til ávíkavist 53 og 120 milliónir.
Tað hevur sostatt stórar samfelagsøkonomiskar fylgir, at vit røra okkum ov lítið.
Tað er tó í mínari verð minst líka áhugavert at hyggja eftir, hvussu tað ávirkar okkum menniskjaliga.
Tá ein nýføðingur mennist, er rørsla avgerðandi. Eitt barn sum verður ment rørsluliga í vøggustovu/ barnagarði, og er væl fyri grov og fínmotorist, klárar seg betri tá tað kemur í skúla, og skal sita og hugsavna seg í tímunum.
Í ungdóminum verða góðu vanarnir grundlagdir, og ofta er tað ígjøgum ítrótt og frítíðaraktivitetir, at vinarbond verða knýtt. Gransking vísur at tað er ikki bara kroppurin sum styrknar av rørslu, men rørsla økir eisini um trivnað, sjálvsvirði, sjálvsálit, og sálarliga heilsu. Heilin stimbrast eisini, IQ økist, evnini at hugsavna seg, og at minnast verður alt økt av fysiskum aktivitetið.
Eisini er tað gagnligt at verða partur av einum sosialum felagskapi. Stutt sagt, rørsla og fysiskur aktivitetur økir um lívskvalitetin hjá ungum sum eldri.
Men aftur, hóast vit vita hvussu gott tað er at røra seg, so eru flest øll av okkum ov óvirkin.
Hví? Eg havi nakrar hugsanir um hvørjar forðingarnir ofta eru, og hvat kann gerast við tað, men eg vil gjarna hoyra frá tær. Hvat heldur tú?
Umstøður, tørvur, møguleikar og áhugi fyri at røra okkum er sera ymiskur. Tí er neyðugt at átøk fyri at økja um rørsluna spenna breitt. Ynski er, at øll hava møguleika at verða aktiv – alt lívið. Tað nýtist ikki at verða ítrótt ella kapping, eg hugsi serliga t.d. at vit mangla ”motiónstilboð”, har man t.d. íðkar fyri stuttleikar, sum vit t.d. kenna frá heilsufótbólti.
Hetta er sjálvandi ikki bert ein landsuppgáva, men týdningarmikið er at land, kommunur, feløg og aðrir partar arbeiða saman um at geva borgarunum góðar møguleikar í at verða fysisk aktiv ígjøgnum alt lívið.
Eg vil virka fyri at vit fáa fleiri og breiðari frítíðar og ítróttar tilboð til ung sum eldri, og harvið betra um møguleikan at liva eitt aktivt lív í Føroyum.
Jákup Petur Eliassen, valevni fyri Framsókn